Przybywa obowiązków

Zastępca Prezesa Zarządu,
Zastępca Dyrektora do spraw Ekonomicznych:

mgr Teresa Ślązkiewicz

Kilka ostatnich lat przyniosło wiele zmian w polskim porządku prawnym. Wprowadziły w życie wiele rygorystycznych obowiązków wymuszających zmiany organizacyjne, nie tylko w spółdzielniach mieszkaniowych, ale praktycznie u wszystkich przedsiębiorców, w instytucjach, w każdej działalności gospodarczej, medycznej, kulturalnej i społecznej, nawet w stowarzyszeniach i organizacjach, dotknęły również osób fizycznych. Spotęgowane zostały przepisami wprowadzanymi przez tzw. „Nowy Polski Ład", a także nowymi ustaleniami prawnymi związanymi m.in. z energetyką i ekologią. Złagodzeniu natomiast uległy przepisy związane np. z ogłaszaniem upadłości konsumenckiej.

Spróbuję poniżej omówić skutki tych zmian, w zakresie jaki może dotyczyć nas – spółdzielców. A jest on bardzo szeroki. Obejmuje bezpośrednio Katowicką Spółdzielnię Mieszkaniową poprzez prawne nakazy, którym Spółdzielnia podlega jako przedsiębiorstwo. W skutkach musi się to potem przenieść na jej członków oraz mieszkańców i użytkowników jej zasobów. I teraz już o podatkach i innych przepisach prawnych, które odczuwamy.

Polski Ład
– charakterystyka zmian w zakresie finansowo-księgowym podatków – PIT, CIT, VAT

Zmiany w zakresie skali podatkowej - przesunięty został próg podatkowy, od którego obowiązuje 32% podatek dochodowy – wynosi teraz 120.000 zł. Zmianie uległo również wynagrodzenie minimalne (z 2.800 zł na 3.010 zł) i stawka godzinowa (z 18,30 zł na 19,70 zł).

Składka zdrowotna stała się parapodatkiem – od 2022 r. nie ma możliwości odliczenia jej od dochodu.

Ulga dla klasy średniej – stosowana dla przychodów w skali roku od kwoty 68.412 zł do kwoty 133.692 zł. Jeżeli wynagrodzenie miesięczne przewyższa kwotę 6.500 zł, to na rękę zostaje mniej w stosunku do wynagrodzenia do końca 2021 roku – jest to graniczny pułap, po którym traci się na wynagrodzeniu netto. Po przekroczeniu 133.692 zł przychodów w skali roku następuje zwrot ulgi w rozliczeniu rocznym. Z ulgi można zrezygnować składając oświadczenie o nienaliczaniu ulgi płatnikowi składek.

Tak zwany „zerowy PIT" dla seniorów – emeryci, którzy nie przejdą na emeryturę i pozostaną aktywni na rynku pracy, nie zapłacą podatku od dochodu w wysokości 85.250 zł – zachęta, aby nie przechodzić na emeryturę, tylko pracować jak najdłużej, ponieważ wydłużenie wieku emerytalnego jest politycznie niekorzystne.

Ograniczenia w transakcjach gotówkowych – gdy jednorazowa wartość transakcji przekracza 8.000 zł brutto w relacji z przedsiębiorcą, a 20.000 zł w relacji z konsumentem bez względu na sytuację, czy płatność za daną transakcję wykonywana jest w jednej kwocie bądź w częściach, natomiast obowiązek zapłaty w mechanizmie podzielonej płatności został na poziomie powyżej 15.000 zł dla transakcji.

Szybszy zwrot VAT dla firm stosujących płatności bezgotówkowe – obowiązek zapewnienia współpracy terminala płatniczego z kasą fiskalną – oba urządzenia muszą być ze sobą skonfigurowane i współdziałające, aby można było zapewnić przesłanie do Centralnego Repozytorium Kas informacji zarówno o transakcji, jak i osobie, która zakupiła daną usługę bądź towar. Kara za niezapewnienie takiego połączenia to 5.000 zł. Zachęty dla przedsiębiorców, aby przyjmowali płatności bezgotówkowe za pomocą karty płatniczej to: ulga na zakup terminala oraz wprowadzenie przyspieszonego zwrotu VAT ze standardowych 60 dni do 15 dni. Lista warunków, jakie firma musi spełnić, aby dostać przyspieszony zwrot VAT jest na tyle długa, że nie gwarantuje uzyskania 15-dniowego zwrotu VAT, a organy podatkowe mają uprawnienia do przeprowadzenia czynności sprawdzających.

Podatek dochodowy od sprzedaży samochodów uprzednio wziętych w leasing – sprzedaż samochodu (wykupionego z leasingu operacyjnego do majątku prywatnego) będzie skutkowała obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego, jeśli transakcja odpłatnego zbycia zostanie dokonana w ciągu 6 lat od momentu wykupu.

Zmiana rozliczeń w wykorzystywaniu samochodów służbowych na cele prywatne – zmiana polega na klasyfikacji z pojemności silnika na moc silnika oraz na wprowadzeniu pojęcia pojazdu elektrycznego i pojazdu napędzanego wodorem.

Zmiany w najmie i amortyzacji – wyłączenie amortyzacji z kosztów podatkowych domów i mieszkań wykorzystywanych w biznesie.

Likwidacja karty podatkowej – nowi podatnicy (prowadzący działalność od 2022 r.) tracą prawo do złożenia wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej.

Wprowadzenie pojęcia ukrytej dywidendy między podmiotami powiązanymi i opodatkowanie podatkiem dochodowym tej dywidendy. Ukryta dywidenda rozumiana jest jako koszt, który spełnia jeden z trzech warunków:

– Po pierwsze, wysokość tych kosztów lub termin ich poniesienia mają być uzależnione w jakikolwiek sposób od osiągnięcia zysku przez podatnika lub od wysokości tego zysku,
– Drugi warunek ma być następujący: podatnik (np. spółka) nie poniósłby takich kosztów, gdyby działał racjonalnie albo gdyby mógł zapłacić mniej za świadczenie od podmiotu niepowiązanego,
– Nie będzie też można zaliczać opłat za świadczenia w koszty także gdy chodzi o wynagrodzenie za prawo do korzystania z aktywów, które stanowiły własność wspólnika, akcjonariusza albo osób z nimi powiązanych przed utworzeniem spółki. Ten ostatni przypadek może dotyczyć np. nieruchomości będących własnością wspólników, a wynajmowanych spółce.

Rozszerzenie stosowania tzw. podatku „estońskiego" (CIT do zapłaty przez spółkę dopiero przy wypłacie dywidendy). Od 2022 roku „estoński" CIT mogą stosować spółki kapitałowe, komandytowe i komandytowo-akcyjne, jeżeli: ich udziałowcami będą tylko osoby fizyczne, a sama spółka nie będzie miała wielopoziomowej struktury oraz będą prowadzić w Polsce realny biznes, czyli osiągać większości przychodów z działalności operacyjnej, a także będą zatrudniać minimalną liczbę pracowników wymaganą przez ustawę, co do zasady trzech pracowników. Zniknie limit przychodów wynoszący obecnie 100 mln zł. Tak więc spółki kapitałowe, komandytowe i SKA będą mogły wybrać estoński CIT niezależnie od wysokości swoich przychodów (o ile oczywiście spełnią pozostałe warunki.. Co więcej, w razie znacznego wzrostu przychodów nie trzeba będzie obawiać się utraty prawa do „estońskiego" CIT.

Nie będzie też domiaru zobowiązania podatkowego z tego tytułu. Wielkość inwestycji będzie miała natomiast znaczenie dla większych podatników, bo ponosząc duże nakłady na ten cel, będą mogli zastosować niższą stawkę ryczałtu. Jeśli spółki (z wyjątkiem rozpoczynających działalność i małych) zwiększą inwestycje o co najmniej 50 proc. w okresie dwuletnim lub 110 proc. w okresie czteroletnim, to będą mogły obniżyć stawkę podatkową o 5 pkt proc., czyli odpowiednio do 25 proc. i 20 proc.

Specjalny fundusz inwestycyjny. Spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne będą mogły również wybrać inne rozwiązanie – fundusz inwestycyjny. Dziś mają do tego prawo tylko spółki akcyjne i z o.o. Fundusz inwestycyjny jest oparty na tradycyjnym systemie opodatkowania dochodu, za to pozwala szybciej rozliczyć wydatki na cele inwestycyjne. Co ważne, spółka, która się na niego zdecyduje, może korzystać z 9-procentowej stawki CIT oraz z ulg na badania i rozwój (B+R) i IP Box.

Podatek minimalny dla firm wykazujących niską rentowność lub straty (niezależnie od wysokości obrotów). Dotyczy spółek i podatkowych grup kapitałowych, które poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych albo osiągnęły udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych, określony zgodnie z art. 7 ust. 1, w przychodach innych niż z zysków kapitałowych w wysokości nie większej niż 1% – wynosi 10% podstawy opodatkowania.

Nowe ulgi, m.in. na robotyzację i promocję zagraniczną firmy, ulga na powrót do kraju – wolne od podatku są przychody do wysokości 85.528zł w roku podatkowym przez 4 lata, ulga dla rodziców posiadających co najmniej 4 dzieci – wolne od podatku są przychody do wysokości 85.528zł w roku podatkowym.

Nowy podatnik podatku VAT – Grupa VAT. Przy sporządzaniu umów będą podane dwa rodzaje danych: dane grupy VAT jako jednego podmiotu, w skład którego będą wchodzić poszczególne spółki oraz dane konkretnej spółki (tzw. przedstawiciel grupy VAT), która będzie wystawiać faktury, lub na którą będzie się wystawiać faktury. Na białej liście będą widoczne dane grupy VAT jako jednego podmiotu.

Możliwość opodatkowania podatkiem transakcji finansowych – dobrowolna rezygnacja ze zwolnienia transakcji finansowych przez podmioty świadczące usługi takiego rodzaju, np. banki.

Krajowy System e-Faktur (KSeF) –ma być systemem teleinformatycznym, służącym do otrzymywania i przechowywania faktur ustrukturyzowanych. Po wprowadzeniu do niego danych, będzie on przydzielał dokumentowi unikalny numer identyfikujący oraz weryfikował zgodność danych zawartych w takiej fakturze ze wzorem faktury ustrukturyzowanej. Faktura ma być uznawana za wystawioną i doręczoną w dniu przydzielenia przez system dokumentowi numeru identyfikacyjnego. System będzie miał także za zadanie analizować i kontrolować prawidłowość danych wykazywanych w fakturach ustrukturyzowanych przez podatników, co zwiększy możliwości analityczne i weryfikacyjne organów podatkowych. Faktury ustrukturyzowane, wystawione i udostępnione za pomocą KSeF, będą funkcjonowały w obrocie gospodarczym jako jedna z dopuszczanych form dokumentowania transakcji, obok faktur papierowych i obecnie występujących w obrocie gospodarczym faktur elektronicznych.

W początkowym okresie będzie to rozwiązanie dobrowolne. Przedsiębiorca sam zdecyduje, czy wystawić fakturę ustrukturyzowaną w KSeF, czy też pozostać przy dotychczas stosowanym rozwiązaniu. Aby umożliwić dostosowanie systemów informatycznych do wprowadzanej innowacji, MF opublikowało już roboczą wersję struktury logicznej e-Faktury (FA_VAT). Docelowo KSeF ma być obowiązkowy od 2023 roku jako jedyny prawnie dopuszczalny sposób wystawania faktur. Faktury mają być przechowywane na platformie Ministerstwa Finansów. Będą dostępne przez okres 10 lat, licząc od końca roku, w którym zostały wystawione, a w przypadku upływu terminu przedawnienia po tym okresie – do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, faktury będą zabezpieczone przed zniszczeniem bądź zagubieniem. Stąd do faktur ustrukturyzowanych nie będą miały zastosowania przepisy o wystawianiu duplikatów. W przypadku faktur ustrukturyzowanych, rozliczenie faktury in minus przez wystawcę nie będzie wymagało posiadania dokumentacji potwierdzającej uzgodnienie oraz spełnienie warunków do obniżenia podstawy opodatkowania.

System będzie wyposażony w funkcjonalność, która umożliwi otrzymanie automatycznej informacji o odebraniu faktury korygującej. Dlatego też wystawca będzie mógł uwzględnić taką fakturę korygującą w okresie, w którym została wystawiona. Nabywca zaś będzie miał pewność, kiedy rozliczyć otrzymaną korektę in minus, gdyż dla faktur ustrukturyzowanych projekt przewiduje, że nabywca towaru lub usługi jest obowiązany do zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał fakturę korygującą.

Nowe raportowanie. Od rozliczeń za 2023 rok firmy będą wysyłać obligatoryjnie nowe pliki JPK (Jednolite Pliki Kontrolne) do KAS (Krajowa Informacja Skarbowa), tzn. JPK_KR (księga rachunkowa), JPK_PKPIR (księga przychodów i rozchodów), JPK_EST (ewidencja środków trwałych). Będzie również nowa obowiązkowa struktura JPK dla ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych), ale jeszcze trwają doprecyzowania odnośnie, czy będzie to JPK_KR albo JPK_PKPIR, które będzie przekazywać KAS do ZUS, czy nowa struktura logiczna przesyłana do ZUS przez firmy.

Zmiany w zakresie kontroli i postępowań podatkowych. Wprowadzenie instytucji nabycia sprawdzającego w zakresie oceny prawidłowości ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej, uprawnienia dla funkcjonariuszy Krajowej Administracji Skarbowej do tymczasowego zajęcia ruchomości na okres 96 godzin w sytuacji, gdy wobec podatnika jest prowadzona egzekucja administracyjna oraz wprowadzenie możliwości informowania podatników przez szefa KAS o ryzyku uczestniczenia w „karuzelach" podatkowych.

Pomimo tego, iż część nowych przepisów obowiązuje od 2022 roku, a część będzie ważna dopiero od 2023 roku, w planach rządu jest już nowelizacja Polskiego Ładu.

Resursy urządzeń transportu bliskiego

Pod koniec 2018 roku, Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii (obecnie Ministerstwo Rozwoju i Technologii) wprowadziło zmiany w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego (UTB). Zmiany te nakładają na właścicieli takich urządzeń (windy, podesty / chodniki / schody ruchome, urządzenia dla osób z niepełnosprawnościami ruchowymi itd.) wymóg odtworzenia historii eksploatacji UTB w celu określenia tzw. resursu, czyli parametrów granicznych w celu oceny i identyfikacji stanu technicznego urządzenia. Określa się go na podstawie liczby cykli pracy i stanu obciążenia w założonym okresie eksploatacji z uwzględnieniem rzeczywistych warunków użytkowania. Obliczenie stopnia wykorzystania resursu dotyczy wszystkich urządzeń podlegających dozorowi technicznemu przez Urząd Dozoru Technicznego (UDT).

Określenie resursu urządzeń (szeroko omawiał tę kwestię wiceprezes Zarządu Zbigniew Olejniczak na łamach „Wspólnych Spraw" w wydaniu nr 2/348 już w 2020 roku) pozwala eksploatującemu lepiej przygotować się do ich ewentualnej modernizacji w przypadku zbliżania się do terminu granicznego; jednak również po jego przekroczeniu możliwa jest dalsza eksploatacja urządzenia. Konieczne w takiej sytuacji jest przeprowadzenie lub zlecenie oceny stanu technicznego danego urządzenia oraz realizacja zaleceń pokontrolnych. Wszystkie te rzeczy – badanie resursu, dodatkowe badanie techniczne, czy modernizacje – wiążą się z dodatkowymi kosztami dla właścicieli urządzeń. Są to jednak wydatki priorytetowe – których nie można odkładać w czasie – bo wpływające bezpośrednio na bezpieczeństwo użytkowników i mieszkańców. Wpływy na pokrycie kosztów tych zadań znajdują się w części opłat wnoszonych przez użytkowników mieszkań, garaży i lokali związanych ze stawkami na „dźwig – odpis na fundusz remontowy B" oraz „dźwig – odpis na konserwację". Pierwsza opłata związana jest z pokrywaniem kosztów ewentualnych remontów generalnych i modernizacji, druga natomiast pokrywa koszty badań technicznych, resursów, czy drobnych napraw doraźnych. Należy przypomnieć, że opłaty te wnoszone są przez wszystkich użytkowników budynków, w których zamontowano dźwigi.

Centralna ewidencja emisyjności budynków

Kolejnym nowym obowiązkiem, tym razem nałożonym przez Sejm RP w ustawie o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków, jest konieczność złożenia deklaracji o posiadanych źródłach ciepła oraz spalania paliw w budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych do tzw. CEEB czyli Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. W związku z tym, że obowiązek spoczywa na każdym właścicielu lub zarządcy, część z Państwa, którzy są właścicielami mieszkań na prawie odrębnej własności, otrzymała zapewne stosowne przypomnienie w tej sprawie do swoich skrzynek pocztowych. Informuję jednak, że Katowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa jako zarządca, złoży tę deklarację – w imieniu wszystkich mieszkańców i użytkowników naszych zasobów – do Urzędu Miasta Katowice w ustawowym terminie, tj. do końca czerwca 2022 r.

Opłaty dodatkowe w KSM

Wszyscy właściciele i użytkownicy mieszkań, garaży oraz lokali użytkowych zobowiązani są do wnoszenia opłat na pokrycie kosztów eksploatacyjnych i remontowych ustalanych indywidualnie przez Rady Osiedli. Zgodnie z ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych, wszystkie spółdzielnie działają na zasadzie non-profit, czyli kalkulują stawki na opłaty w taki sposób, aby pokryć zaplanowane na dany rok koszty, bez generowania nadwyżki przychodów.

Oprócz opłat zależnych od Spółdzielni, wszyscy użytkownicy wnoszą również opłaty za wykorzystane media – wodę i odprowadzenie ścieków, centralne ogrzewanie, podgrzanie wody, czy opłatę za wywóz odpadów i ryczałt za gaz.

Nienowym, jednak równie ważnym obowiązkiem użytkowników lokali KSM, jak i osób uprawnionych do otrzymania stosownych dokumentów, są opłaty dodatkowe wnoszone za wystawienie wszelakich zaświadczeń, umów, duplikatów czy potwierdzeń. Chodzi szczególnie o osoby rozpoczynające proces zmiany swoich mieszkań – zarówno na drodze sprzedaży, darowizny, jak i zamiany. Osoby te zwracają się do Spółdzielni o wydanie zaświadczeń m. in. dla celów notarialnych, o braku przeciwwskazań do założenia księgi wieczystej oraz w celu złożenia wniosku w sądzie o jej założenie, o lokalizacji lokalu, czy o niezaleganiu w opłatach/wysokości zadłużenia. Osoby nabywające spółdzielcze prawo do lokalu w drodze podziału prawa po rozwodzie (po ustaniu wspólności majątkowej), bądź po zgonie współmałżonka zwracają się do KSM o wydanie dokumentów potwierdzających ich nabycie.

Spółdzielnia świadczy również usługi dodatkowe w postaci określania wartości rynkowej – użytkownicy niestety muszą zlecić wycenę rzeczoznawcy majątkowego dla realizacji rozliczenia wartości rynkowej lokalu po wygaśnięciu spółdzielczego własnościowego prawa (zgodnie z art. 17¹¹ ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych) oraz dla realizacji roszczenia (zgodnie z art. 48 ustawy jw.). Użytkownicy mogą wystąpić również o wydanie zaświadczeń dla instytucji finansowych w procesie kredytowania, czy potwierdzenia wniosków kredytowych. Inne dokumenty, o których wydanie wnioskują członkowie oraz osoby uprawnione, to duplikaty i odpisy m.in. przydziału lokalu spółdzielczego, potwierdzenia nabycia prawa oraz zaświadczenia o danych z rejestru członkowskiego, ksiąg wieczystych, czy o stanie prawnym lokalu.

Upadłość konsumencka

Niedługo po wybuchu pandemii koronawirusa SARS-CoV-2, pod koniec marca 2020 roku, w życie weszły zmiany dotyczące przepisów Prawa upadłościowego. Zmiany te ograniczyły przesłanki, od spełnienia których uzależnione było ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez odpowiedni sąd. Aktualnie należy spełnić dwa ważne wymogi – po pierwsze, w chwili złożenia wniosku trzeba: posiadać status osoby fizycznej, nie prowadzić działalności gospodarczej – czyli być konsumentem oraz być osobą trwale niezdolną do regulowania swoich zobowiązań pieniężnych. Z zasady przyjmuje się, że brak zdolności do regulacji swoich zobowiązań pojawia się przy ponadtrzymiesięcznym opóźnieniu płatności. Łatwiej również ogłosić upadłość konsumencką byłym przedsiębiorcom (jednoosobowym). Dodatkowo sądy upadłościowe rozpatrujące wnioski nie badają już bezpośredniej przyczyny utraty wypłacalności – czy doszło do tego na skutek zawinionego działania, czy zwykłego niedbalstwa.

Z poważaniem

TERESA ŚLĄZKIEWICZ