Przeciwdziałając kryzysowi energetycznemu...

Zastępca Prezesa Zarządu,
Zastępca Dyrektora do spraw Ekonomicznych:

mgr Teresa Ślązkiewicz

W natłoku atakujących nas trudnych i skomplikowanych zdarzeń niekiedy myślę sobie, jaki spokój mieli ci, którzy ukuli przysłowie (archaiczne już nieco): moja chata z kraja. Nie mieszali się, nie wtrącali w dziejące się wokół nich sprawy, wydarzenia bywały daleko od nich. Docierały do nich z opóźnieniem, stonowane upływem czasu i odległościami. Tymczasem my – dwudziestopierwszowieczni codziennie i to wielokroć dostajemy porcje newsów. Prasa, radio, telewizja, internet przepełnione są informacjami o zaistniałych i przewidywanych wzrostach cen, opłat, rosnących kosztach życia. Straszeni jesteśmy całkowitymi wyłączeniami i brakami dostaw nie tylko energii cieplnej, ale również elektrycznej. Nasze życie, nasze chaty (mieszkania!) są w centrum zdarzeń. Stąd wiemy już z medialnych wiadomości, że Rada Polityki Pieniężnej znów podniosła z początkiem września stopy procentowe i ta referencyjna sięga już 6,75%, a według Głównego Urzędu Statystycznego inflacja w sierpniu (rdr) osiągnęła 16,1%.

Media informacyjne słowami polityków tłumaczą, że spowodowane to jest kryzysem na światowych rynkach paliw, dynamiczną sytuacją w zakresie cen surowców energetycznych oraz uprawnień do emisji CO2, unijnymi sankcjami na import paliw z Rosji, ograniczeniami przesyłu gazu i kurczącymi się jego zapasami oraz niestabilnymi cenami surowców. I to wszystko wymusza na producentach wysokie ceny, w tym szczególnie energii elektrycznej i cieplnej.

Aby odciążyć końcowych odbiorców energii, rząd i Sejm pracują nad projektami ustaw zapewniającymi dodatki pieniężne i wprowadzenie ograniczenia wzrostu cen. Najpierw zdecydowano o „dodatkach węglowych" dla gospodarstw domowych, które zadeklarowały korzystanie z pieca węglowego jako źródła energii cieplnej. Po odbytych 2 września obradach Sejmu wiadomo, że procedowano trzy nowe ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie źródeł ciepła, Zatem dodatki będą obejmowały większą liczbę odbiorców, także tych stosujących do ogrzewania mieszkań pellet, gaz LPG, olej opałowy i drewno. Zostanie ograniczony wzrost cen ciepła i kosztów podgrzania ciepłej wody dla gospodarstw domowych i instytucji użyteczności publicznej – m.in. szpitali czy szkół. Chodzi o pokrycie części kosztów ponoszonych przez odbiorców ciepła wobec przedsiębiorstw ciepłowniczych, przez tzw. rekompensaty. Z myślą o odbiorcach korzystających z ciepła systemowego (centralnego ogrzewania zdalaczynnego) przewidziane jest wydanie przez Urząd Regulacji Energetyki decyzji o blokadzie stawki i rekompensacie dla ciepłowni. I skutki tego właśnie rozwiązania mają ochronić przed energetyczną drożyzną także i nas w spółdzielczych budynkach.

Jak te przeciwdziałania kryzysowi energetycznemu mają działać w praktyce? Ustawa wprowadza mechanizm ustalania przez producentów energii cieplnej tzw. „średnich cen wytwarzania ciepła z rekompensatą". Oznacza to ograniczenie średniej ceny wytwarzania ciepła do ogrzewania i podgrzania wody do ustalonego poziomu, co skutkować ma ograniczeniem negatywnych skutków społecznych i wzrostu ubóstwa energetycznego. W ciepłowniach objętych systemem taryfowania, taryfa wzrosnąć będzie mogła maksymalnie 40%. Wytwórcy ciepła będą mieli obowiązek stosowania średniej ceny ciepła z rekompensatą, w której średnia cena sprzedawanego ciepła zostanie ograniczona do średniej ceny wytwarzanego ciepła.

Wytwórcy ciepła następnie będą musieli ustalić należną rekompensatę oraz zawnioskować o jej wypłatę (w zależności od posiadania koncesji) do Zarządcy Rozliczeń S.A. lub odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego. Samorządy natomiast, otrzymają rządowe wsparcie – dodatkowy zastrzyk finansowy. Według słów premiera Morawieckiego pieniądze te „mogą być wydane w sposób elastyczny – mogą być przeznaczone na wydatki bieżące, służyć na inwestycje, być przeznaczane na podwyżki, ale także mogą i powinny być przeznaczane na dodatki do ciepła systemowego, żeby mieszkańcy mogli korzystać z tańszej energii". Szacuje się, że każda gmina jednorazowo otrzyma co najmniej 2,8 mln zł, natomiast powiat zostanie wsparty kwotą w wysokości co najmniej 6,1 mln zł.

Wciąż obowiązują również wcześniej już wprowadzone wsparcie rządowe w formie dodatku osłonowego oraz obniżonej stawki VAT na energię cieplną (której obowiązywanie wydłużono do 31.10.2022 r., ale na etapie prac sejmowych znajduje się już projekt przedłużenia obniżek VAT do końca roku), o czym pisaliśmy szerzej we wcześniejszych wydaniach „Wspólnych Spraw".

Musimy pamiętać, że na zużycie energii wpływ ma nie tylko nasze zachowanie jako jej użytkowników, ale również stan techniczny i wyposażenie naszych mieszkań. Co miesiąc spływają do nas nowe dane dotyczące wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z roku 2021. Pod koniec czerwca br. GUS opublikował wstępne wyniki NSP 2021 w najbardziej interesującej z perspektywy Spółdzielców kategorii – mianowicie dotyczące wyposażenia mieszkań i budynków w instalacje i urządzenia techniczne. Dane te potwierdzają trwający ekologiczny trend odchodzenia w całym kraju od indywidualnych pieców węglowych na rzecz przyłączania starszych budynków do sieci miejskich, czy wymiany na źródła zasilane gazem. W kontekście ekologicznym, ale również ekonomicznym, słyszeć można głosy rządzących namawiające do przyspieszonych termomodernizacji budynków. Przyczynić ma się to do ograniczenia zapotrzebowania na energię cieplną (oraz chłód w okresie letnim), a co za tym idzie ograniczenia, i tak już rosnących, kosztów odbiorców ciepła.

W Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej już od roku 1991 realizowany jest program kompleksowych termomodernizacji, wpływających nie tylko na ograniczenie zapotrzebowania na energię cieplną, ale również poprawiający estetykę naszych zasobów. Program ten w formie „Strategii Ekonomicznej", jest co roku aktualizowany i zatwierdzany przez Walne Zgromadzenie. Oprócz modernizacji elewacji, prowadzone są docieplenia stropów piwnicznych i stropodachów, eliminacje mostków termicznych, doszczelnienia izolacji instalacji centralnego ogrzewania, wymiana stolarki okiennej oraz drzwi wejściowych. Wszystko to prowadzi do „uszczelnienia" bryły budynku, a w konsekwencji do zminimalizowania wymiany ciepła z otoczeniem zarówno zimą, jak i latem.

Znacznej poprawie według spisowych danych uległ standard mieszkań. Prawie 95% mieszkań w kraju wyposażonych jest w trzy podstawowe instalacje sanitarno-techniczne, czyli w instalację wodociągową, łazienkę i ubikację. Nadmienić trzeba, że procentowy wzrost liczby mieszkań wyposażonych w te urządzenia w skali kraju, w stosunku do 2011 roku, wyniósł odpowiednio: 15,0% w przypadku instalacji wodociągowej, 19,4% dla łazienek oraz 16,2% dla ustępu z wodą bieżącą. Naturalnie instalacje te są normą w zasobach Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej.

Wyniki spisu powszechnego pokazują też jakie zmiany zaszły na przestrzeni ostatnich 10 lat pod kątem wyposażenia mieszkań w instalacje dostarczające ciepło. Prawie 13 milionów mieszkań posiada centralne ogrzewanie (zarówno c.o. z sieci, zbiorowe źródło ciepła, jak również c.o. indywidualne). Ilość ta wzrosła o 19,6%, a udział mieszkań w Polsce z centralnym ogrzewaniem wynosi teraz 84,4%. Dla porównania, w naszej Spółdzielni z 19.073 mieszkań jedynie 33 lokale nie są podłączone do ciepła dostarczanego z sieci systemu centralnego ogrzewania. Są to mieszkania w nieruchomościach przy ulicach Bratków 3, Kochanowskiego 1 oraz Macieja 3-5. Powszechność centralnego ogrzewania w naszych zasobach przyczynia się nie tylko do ograniczania kosztów ogrzewania, ale również znacząco wpływa na czystość powietrza w naszym mieście. I miejmy świadomość, że to część większej całości troski o klimat naszej planety, o przyszłość ludzkości.

Z poważaniem

TERESA ŚLĄZKIEWICZ