Potrzebny jest
„zielony kompromis"

Wiceprezes Zarządu KSM:

mgr Zbigniew Olejniczak

Do podjęcia po raz kolejny kwestii utrzymania zieleni w przestrzeni zamieszkiwania w naszych osiedlach skłoniła mnie cyklicznie wzrastająca – w okresie od końca jesieni do przedwiośnia – ilość pism, e-maili czy też rozmów telefonicznych oraz bezpośrednich interwencji, zawierających żądania mieszkańców – dotyczące redukcji i wycinki drzew, lub przeciwnie – odstąpienia od nich. Zrozumiała jest zbieżność liczby i czasu nasilenia składania przeciwstawnych wniosków z kulminacyjnym okresem realizacji dużo wcześniej wydanych decyzji administracyjnych i to wydanych na podstawie przeprowadzonych zgodnie z wymaganymi prawem procedurami.

Trudno jest natomiast zrozumieć to, że całkiem niemała część autorów wniosków domaga się, oczekuje od Spółdzielni podjęcia przez nią działań lub odstąpienia od nich – wbrew obowiązującemu prawu, zasadom i decyzjom wydanym przez uprawnione organy administracyjne Urzędu Miasta (a nie przez Spółdzielnię). Zastanawiające jest – czy wynika to tylko z braku świadomości prawnej, czy też pomimo posiadania powszechnie dostępnej wiedzy, celowo podejmowane są próby wymuszania na KSM podjęcia działań z pominięciem obowiązujących przepisów. W sytuacji kiedy temat jest bardzo wrażliwy społecznie, a do takich należy też troska o stan utrzymania i pielęgnacji zieleni, szkoda czasu (i papieru) na dokonywanie ocen wyrażanych opinii i formułowanych wniosków.

Wartość zieleni w środowisku zamieszkiwania jest nie do przecenienia. Warto więc – pomimo niestety czasem przeciwstawnych lub rozbieżnych oczekiwań – poszukiwać „zielonego kompromisu", osadzonego w ramach obowiązującego prawa oraz sprawdzonych procedurach. W tym celu przypomnę ważniejsze informacje o obowiązujących przepisach oraz prowadzonych działaniach w ramach stosownych procedur.

PRZEGLĄDY TERENÓW ZIELONYCH W OSIEDLACH KSM I WNIOSKI
DO URZĘDU MIASTA

Nasz Dział Zieleni corocznie przeprowadza przeglądy terenów zielonych we wszystkich osiedlach Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Odbywają się one z udziałem Administracji Osiedli oraz przedstawicieli mieszkańców. Celem takiej lustracji jest ocena stanu drzew oraz określenie koniecznych działań pielęgnacyjnych lub ewentualnej wycinki. Na podstawie oględzin wskazywane są drzewa, dla których konieczne jest złożenie wniosku do Urzędu Miasta o ich wycinkę. Wnioski te są składane wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, głównie takich jak:

• całkowite obumarcie drzewa,
• postępujące zamieranie,
• zagrożenie dla bezpieczeństwa mieszkańców lub infrastruktury.

Przed złożeniem wniosku do Urzędu Miasta Administracja Osiedla wywiesza ogłoszenia informujące o zamiarze wystąpienia z wnioskiem o wycinkę. Informacja ta jest dostępna przez 30 dni, a mieszkańcy mogą zgłaszać swoje uwagi, które zostają dołączone do wniosku. Urząd Miasta wyznacza Komisję która dokonuje bezpośredniej wizji oraz wydaje opinię przed wydaniem przez Urząd decyzji. Jeśli decyzja jest pozytywna to obligatoryjnie zawiera warunek dokonania nasadzeń rekompensujących.

ZABIEGI

PIELĘGNACYJNE DRZEW

Drzewa, niewymagające wycięcia, poddawane są zabiegom pielęgnacyjnym. Najczęściej obejmują one:

• usunięcie suchych i obumarłych gałęzi,
• przycięcie konarów rosnących zbyt blisko elewacji budynków (dopuszczalne jest przycięcie maksymalnie 30% powierzchni korony),
• redukcję koron drzew nad parkingami, chodnikami i drogami co poprawia bezpieczeństwo i komfort użytkowania.

OCHRONA PRZYRODY A PRACE PIELĘGNACYJNE

Zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony przyrody, w okresie lęgowym ptaków (od 1 marca do 15 października) prace związane z przycinaniem drzew są ograniczone. Przycinanie jest dozwolone od października do końca lutego, pod warunkiem, że na drzewach nie znajdują się gniazda. Kluczowe zasady dotyczące przycinania drzew:

1. Okres ochronny ptaków – między 1 marca a 15 października nie można prowadzić prac, które mogłyby zakłócić siedliska ptaków.
2. Wyjątki od zakazu – dopuszcza się cięcia sanitarne i usuwanie drzew w sytuacjach zagrożenia życia lub mienia.
3. Obowiązek sprawdzenia gniazd – przed przystąpieniem do prac należy upewnić się, czy na drzewach nie ma gniazd, zwłaszcza gatunków objętych ochroną całoroczną.

AKTUALNE PRZEPISY DOTYCZĄCE WYCINKI DRZEW

Od 17 czerwca 2017 r. obowiązują zmodyfikowane przepisy dotyczące usuwania drzew i krzewów, wprowadzone na mocy ustawy z 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. Dodatkowo, 17 lipca 2017 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Środowiska regulujące wysokość opłat za usunięcie drzew i krzewów oraz sankcje za nielegalną wycinkę.
Główne zasady przepisów:

1. Usunięcie drzew w pasie drogowym wymaga uzgodnienia z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.
2. Drzewa o małym obwodzie pnia można usuwać bez zezwolenia, jeśli ich obwód na wysokości 5 cm nie przekracza:

• 80 cm – dla topoli, wierzb, klonu jesionolistnego i klonu srebrzystego,
• 65 cm – dla kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej i platanu klonolistnego,
• 50 cm – dla pozostałych gatunków drzew.

3. Zasady naliczania kar za nielegalną wycinkę – wysokość opłaty za usunięcie drzewa zależy od obwodu pnia mierzonego na wysokości 130 cm i stawki opłaty dla danego gatunku. W przypadku krzewów opłata zależy od powierzchni, jaką zajmowały.

WYCINKA DRZEW A INWESTYCJE PRZESYŁOWE
– CO TRZEBA WIEDZIEĆ ?

Pewnie nieraz słyszeliście Państwo o planowanych inwestycjach w swojej okolicy – budowie (przebudowie) sieci ciepłowniczej, gazowej, wodociągów czy kabli energetycznych. Wszystkie te inwestycje mają służyć poprawie komfortu życia mieszkańców, ale często pojawia się problem: konieczne jest wycięcie drzew. Nim ktoś zacznie protestować przeciw takiej wycince, warto by dowiedział się, dlaczego czasem wycięcia drzew są konieczne i dlaczego – choć bardzo byśmy chcieli – Spółdzielnia nie ma pełnej kontroli ( i władzy decyzyjnej) nad tym procesem.

DLACZEGO WYCINA SIĘ DRZEWA POD INWESTYCJE ?

Drzewa to piękno naszej okolicy, cień w upalne dni i czyste powietrze. Nikt rozsądny nie wycina ich bez potrzeby. Jednak sieci przesyłowe – ciepłownicze, wodociągowe, gazowe czy elektryczne – muszą mieć swoje miejsce. Ich trasy są ściśle określane na etapie projektowania. Gdy jednak okazuje się, że na trasach tych rosną drzewa, pojawia się problem: jak to rozwiązać?

Oczywiście, czasem można zmienić trasę inwestycji, ale nie zawsze jest to możliwe. Sieci muszą spełniać normy techniczne, zapewniać dostęp do budynków i wpisywać się w istniejącą infrastrukturę. A przepisy prawa w tej sprawie są jednoznaczne: jeśli drzewo koliduje z inwestycją publiczną, zazwyczaj musi zostać usunięte.

KTO PODEJMUJE DECYZJĘ O WYCINCE NA CELE INWESTYCYJNE ?

I tu dochodzimy do sedna tego zagadnienia. Decyzji nie podejmuje Spółdzielnia. Nie podejmują jej też mieszkańcy danego terenu. W myśl obowiązujących w naszym kraju przepisów czyni to (w przypadku Katowic) Urząd Miejski, który ma w tej sprawie decydujący głos. Procedura wygląda następująco:

1. Przedsiębiorstwo przesyłowe przygotowuje projekt i zgłasza inwestycję do organu administracji architektoniczno-budowlanej.
2. Eksperci analizują trasę – sprawdzają, czy da się uniknąć kolizji z drzewami. Jeśli nie, wskazują te, które niestety trzeba wyciąć.
3. Wydział Kształtowania Środowiska w Urzędzie Miasta rozpatruje wniosek i wydaje zgodę (lub jej odmawia).
4. Zarząd Spółdzielni często znajduje się między młotem a kowadłem. Z jednej strony, chcielibyśmy, by każde drzewo zostało ocalone, z drugiej – prawo nie daje nam władczej decyzyjności. Możemy wspierać mieszkańców w rozmowach z urzędami, prosić o nasadzenia zastępcze czy dodatkowe rekompensaty, ale nie mamy mocy prawnej, by, ot tak, powiedzieć „nie" inwestycjom przesyłowym. Spółdzielnia – jako zarządca – ma bardzo ograniczone pole manewru.

W wyjątkowych sytuacjach, jeśli mieszkańcy kategorycznie nie wyrażą zgody na wycinkę, inwestycja może zostać wstrzymana. Czy to sposób na ochronę zieleni? Być może, ale problem w tym, że blokowanie inwestycji przesyłowych może skutkować poważnymi, życiowymi konsekwencjami dla wszystkich mieszkańców.

A CO BY BYŁO, GDYBY...?

Wyobraźmy sobie, że inwestycja ciepłownicza zostaje zablokowana, bo część mieszkańców nie chce zgodzić się na wycinkę kilku drzew. Wydaje się to rozsądne – przecież nikt nie lubi oglądać pustych miejsc po drzewach. Ale co dalej?

• Budynek może nie zostać podłączony na przykład do nowoczesnego, ekologicznego systemu ciepłowniczego.
• Brak możliwości realizacji nowoczesnych rozwiązań infrastrukturalnych, które mogłyby przynieść oszczędności dla mieszkańców.
• Konieczność przesunięcia trasy sieci, co może zwiększyć koszty inwestycji lub uczynić ją nieopłacalną.
• Mieszkańcy będą musieli korzystać przykładowo ze starych, bardzo awaryjnych i mniej efektywnych, sieci ciepłowniczych.
• Może się okazać, że alternatywna trasa inwestycji będzie jeszcze bardziej uciążliwa – np. poprowadzi przez place zabaw czy miejsca rekreacji itp.

W takiej sytuacji mieszkańcy sami stają się zakładnikami tej decyzji.

PODSUMOWANIE

Dbałość o zieleń na naszych osiedlach to priorytet KSM. Dzięki cyklicznym przeglądom i odpowiednim działaniom pielęgnacyjnym możemy wspólnie troszczyć się o zdrowie i bezpieczeństwo drzew oraz komfort mieszkańców. Wszyscy chcemy mieszkać w zielonym, przyjaznym otoczeniu. Zawsze staramy się o zrozumienie potrzeby poszukiwania możliwości ustalenia „zielonego kompromisu". Ale przecież równie ważne jest, byśmy mieli nowoczesne, sprawne sieci, dostarczające ciepło, gaz, wodę czy energię elektryczną. Czasem oznacza to trudne decyzje – takie jak usunięcie kilku drzew. Dlatego warto patrzeć na te sytuacje szerzej i rozumieć, że nie zawsze da się uniknąć wycinki, jeśli w zamian zyskujemy coś, co służy całej społeczności.

Mam nadzieję, że ten artykuł rozwiał niektóre wątpliwości i pomoże spojrzeć – na kwestię wycinania drzew m.in. pod inwestycje – bardziej obiektywnie.

Z poważaniem

ZBIGNIEW OLEJNICZAK