2025-01-24

Odpady tekstylne to „bomba" z opóźnionym zapłonem

 

Wiceprezes Zarządu KSM:

mgr Zbigniew Olejniczak

 

Groźnie brzmiący tytuł felietonu jest niestety adekwatny do sytuacji jaka powstała z początkiem nowego roku, w związku z nałożeniem na mieszkańców obowiązku segregacji kolejnej grupy odpadów, jakimi są zużyte tekstylia i odzież oraz obuwie, torby czy też plecaki. Obowiązek nie jest nowy, bo wprowadzono go Uchwałą nr XXXI/678/21 Rady Miasta Katowice z dnia 4 lutego 2021 r. w sprawie Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Miasta Katowice. Do końca ubiegłego roku tego typu odpady można było dobrowolnie i samodzielnie dostarczać do Gminnych Punktów Zbiórki Odpadów (GPZO) zwanych też Punktami Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) – ale już od 1 stycznia 2025 roku segregowanie tej tekstylnej frakcji odpadów i dostarczanie ich indywidualnie jako odrębne śmieci do GPZO stało się obowiązkowe.


Niestety ani ustawa, ani regulamin o utrzymaniu czystości i porządku w gminie, nie przewidują gromadzenia tej frakcji odpadów objętych obowiązkiem segregacji do odrębnych pojemników czy też worków, ale oczywiście przewiduje zakaz wrzucania ich do pojemników na odpady zmieszane. Naruszenie tego zakazu skutkować będzie sankcjami poprzez nałożenie zryczałtowanej opłaty przewidzianej za niesegregowane gromadzenie odpadów. Nałożona sankcja dotyczyć będzie wszystkich użytkowników pojemników w poszczególnych gniazdach (np. w wiatach i altanach śmietnikowych, placykach przeznaczonych na pojemniki czy kontenerach na odpady).


Ze strony różnych organizacji zrzeszających zarządców nieruchomości (nie tylko spółdzielczych) wielokrotnie apelowano o zmianę lub uzupełnienie ustawy tak, aby zasady i organizacja segregacji odpadów tekstylnych były doregulowane poprzez dodanie dodatkowego pojemnika lub worka i wprowadzenie obowiązku odbioru przez firmy wywożące i utylizujące lub poddające recyclingowi odpady. Dla przykładu – w opinii Związku Rewizyjnego Spółdzielczości Mieszkaniowej RP skierowanej do Ministerstwa Klimatu i Środowiska – zastosowanie przepisów zobowiązujących gminy jedynie do przyjmowania odpadów tekstylnych w Punktach Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych spowoduje, że będą trafiały one do innych pojemników, powiększając stopień niesegregowania odpadów, a tym samym narażając mieszkańców na sankcje w postaci zwiększonych opłat. Takie obawy są bardzo prawdopodobne, co potwierdzają dotychczasowe postanowienia sądów, w tym Naczelnego Sądu Administracyjnego, który m.in. wydał w tego typu sprawie wyrok w dniu 19 maja 2022 r. (sygn. FSK/4930/21). W sentencji czytamy: „wykazanie chociażby jednego przypadku nieprzestrzegania przyjętej zasady segregacji odpadów pociąga za sobą obowiązek nałożenia na podmiot zainteresowany opłaty właściwej dla nieselektywnego zbierania odpadów".


Podobnych rozstrzygnięć spraw sądowych niestety jest dużo. Ustawowe i regulaminowe zapisy nie precyzują jaka ilość zanieczyszczeń jest dopuszczalna czyli gminy nie muszą uszczegóławiać czym jest spełnienie warunku segregacji. Tymczasem nowe przepisy dotyczą wszelkiej odzieży, obrusów, firan, zasłon, kocy, narzut, prześcieradeł, czystych szmat, czyściwa itd.. W tej sytuacji uzasadnione jest domaganie się wprowadzenia do ustawy jednolitych, obowiązujących na terenie całego państwa, warunków uznania zbiórki odpadów za selektywną (np. dopuszczalny wskaźnik procentowy zanieczyszczeń). To z zapisów ustawy powinno wynikać zobowiązanie gminy do odbioru odpadów tekstylnych nie tylko w GPZO, ale również z altan i innych miejsc przeznaczonych na gromadzenie odpadów przez mieszkańców jednej lub wielu nieruchomości. Z ustawy powinno również wynikać zastosowanie odpowiednio oznaczonego pojemnika lub worków.


Szanowni Państwo – sami przecież wiecie z dotychczasowych doświadczeń, iż z obowiązku segregacji odpadów podlegających recyclingowi nie wszyscy prawidłowo się wywiązują, pomimo istniejącego już obecnie zagrożenia sankcjami. Jeśli teraz dodamy do tego postawiony na głowie nowy problem wynikający z – w mojej ocenie – ułomnego rozwiązania przez miasto sposobu gromadzenia i odbioru odpadów tekstylnych, to „bomba" ta – społecznego oburzenia – w końcu wybuchnie z całą mocą. Niestety władze Katowic póki co uznają aktualne, minimalistyczne rozwiązanie za wystarczające. Jak się jednak wydaje wskazanie tylko tej jedynej możliwości pozbycia się tekstylnych odpadów (poprzez indywidualne dostarczenie ich do GPZO) życie szybko zweryfikuje jako utopijne.


Jakby tego było mało, to jeszcze (sic!), regulamin nie przewiduje odbioru i wywozu tego typu odpadów przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej z altan śmietnikowych i innych miejsc wyznaczonych na pojemniki lub kontenery do gromadzenia odpadów. Rzekomym głównym powodem jest – według pracowników Urzędu Miasta oraz MPGK – brak finansowania takiego działania. W opłacie ryczałtowej obecnie obowiązującej nie wkalkulowano bowiem kosztów wynikających z dodatkowych pojemników czy też worków oraz kosztów pracy przy odbiorze odpadów tekstylnych i ich transportu do GPZO. Na nic się zdały propozycje aby gromadzić i odbierać te odpady według harmonogramu z miejsc do tego wyznaczonych podobnie, jak to się ma z tzw. dużymi gabarytami.


W chwili obecnej władze miasta wywiązały się minimalistycznie z ustawowego obowiązku umożliwiając mieszkańcom oddawanie odpadów tekstylnych w GPZO. Ale przecież nie ma przeszkód, by rozwinąć system odbioru segregowanych odpadów w sposób oczekiwany i realnie możliwy do stosowania przez mieszkańców. Władze miasta nie muszą tego zrobić (ale pytanie: czy chcą?), bo nie ulega wątpliwości, że mogą!


W innym przypadku stworzony i obowiązujący ułomny system doprowadzi do coraz częstszego stosowania sankcji na zasadzie zbiorowej odpowiedzialności. W takim jednak przypadku zachodzić będzie brak zgodności postępowania z normami konstytucyjnymi.


W jakimś niezbyt dużym stopniu alternatywnym rozwiązaniem problemu pozbycia się zbędnej odzieży, obuwia i pościeli jest gromadzenie ich w pojemnikach wystawianych w różnych miejscach przez Polski Czerwony Krzyż, Caritas, czy też inne firmy zajmujące się taką zbiórką jak np. w Katowicach – Górnośląskie Towarzystwo Charytatywne. W tym przypadku chodzi o to, aby tekstylia były czyste i nadające się do dalszego użytku. Nie można do tych pojemników wrzucać rzeczy brudnych i zniszczonych oraz takich które nie nadają się do dalszego użytku. Na terenach niektórych naszych osiedli takie pojemnik są już zlokalizowane, ale jest ich łącznie niestety tylko 40. Czasem wynika to z tego, że nie dysponujemy odpowiednimi miejscami na ich lokalizacje, ale najczęściej brak jest akceptacji działających w imieniu mieszkańców Rad Osiedli. Nie chodzi tu o bezduszne podchodzenie do tej kwestii, ale o negatywne doświadczenia wynikające z braku systematycznego opróżniania tych pojemników. Także o bałagan wokół nich, spowodowany aktami wandalizmu lub wyciąganiem rzeczy i ich rozrzucaniem przez osoby penetrujące nie tylko te pojemniki, ale i pojemniki na odpady.


Czy w obecnej sytuacji część odpadów „tekstylnych" podlegających segregacji trafi do tych pojemników tekstylno-charytatywnych, czy będzie przyzwolenie mieszkańców na rozstawienie większej liczby takich pojemników na terenach naszych osiedli – trudno wyrokować, ale pewnie w przyszłości poznamy odpowiedzi na te pytania. Obecny temat felietonu ma wiele aspektów i nie sposób ich wszystkich opisać. Wśród nich są takie, których nie sposób nie poruszyć, jak na przykład kwestii kompletnego braku działań informacyjno-edukacyjnych w przestrzeni dyskusji publicznej o tak ważnych problemach jakie powyżej opisuję.


Przypominam: stosowna uchwała Rady Miasta (w zakresie sposobu odbioru odpadów tekstylnych i odzieży) została podjęta 4 lutego 2021 roku i weszła życie 1 stycznia 2025 r. Od czterech lat do dnia 12 stycznia br. (kiedy piszę niniejszy tekst) nie spotkałem się z żadnymi miejskimi informacjami, np. ulotkami czy też plakatami, upowszechniającymi wiedzę o tej tak bardzo istotnej zmianie w systemie odbioru odpadów „tekstylnych". Nie napotkałem (albo mi umknęły) materiałów prasowych i nie wiem czy lokalne media (radio i telewizja) ten temat przybliżały mieszkańcom. Na stronie internetowej https://odpady.katowice.eu zamieszczono tylko krótką wzmiankę o treści:


Zużyta odzież i tekstylia – nowe zasady segregacji od 1 stycznia 2025 roku


Od 1 stycznia 2025 roku obowiązkowa staje się selektywna zbiórka zużytej odzieży i tekstyliów. Oznacza to, że takie odpady nie powinny trafiać już do odpadów zmieszanych, lecz podlegać segregacji. W Katowicach możliwość realizacji tego obowiązku zapewniają Gminne Punkty Zbiórki Odpadów, które już od 2021 roku zapewniają możliwość oddania tej frakcji odpadów wszystkim mieszkańcom. Zachęcamy do zapoznania się z godzinami otwarcia i lokalizacją GPZO w Katowicach.


Państwa ocenie pozostawiam sytuację, w której mieszkańcom przez cztery lata nie przybliżono w przystępny powszechnie sposób wiedzy o tych nowych zasadach odbioru odpadów tekstylnych i odzieży, o zobowiązaniu do oddawania ich tylko i bezpośrednio w GPZO. Co jednocześnie oznacza, że od 1 stycznia obowiązuje zakaz wrzucania takich odpadów do któregokolwiek z pojemników służących od lat do gromadzenia odpadów komunalnych i to pod groźbą sankcji, w postaci stosowania opłaty w wysokości przewidzianej za nieselektywną zbiórkę odpadów.


Na koniec krótka informacja ze strony https://odpady.katowice.eu:


Na terenie miasta Katowice funkcjonują 4 Gminne Punkty Zbierania Odpadów (GPZO) do których można przekazać bezpłatnie odpady wytwarzane nieregularnie w gospodarstwach domowych. GPZO czynne są w dni robocze w godzinach (za wyjątkiem wtorków) od 6.00 do 17.00, wtorki w godzinach od 9.00 do 20.00 oraz soboty w godzinach od 8.00 do 13.00.


MPGK publikuje również w internecie schematyczną mapkę lokalizacji w Katowicach czterech GPZO (PSZOK). Zamieszczamy ją powyżej.

 

Z poważaniem

ZBIGNIEW OLEJNICZAK



     

 
 
Wiadomości


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


Używamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych.
Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia.
Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Więcej informacji: Polityka prywatności (Cookies-RODO)