Inflacja bezpośrednio wpływa na koszty i opłaty w spółdzielni

Zastępca Prezesa Zarządu,
Zastępca Dyrektora do spraw Ekonomicznych:

mgr Teresa Ślązkiewicz

Inflacja i jej odczuwalne skutki dla całej gospodarki – od skali państwowej, po najmniejszą firmę, a nade wszystko uderzające w każdą rodzinę – są przedmiotem troski, a właściwie to wręcz trwogi każdego z nas. Codziennie doświadczamy jej negatywnych następstw. Spróbujmy zatem wspólnie przeanalizować, jak gwałtownie rosnąca inflacja wpływa na koszty i opłaty w naszej Spółdzielni.

Grudniowe wskazania wysokości inflacji biły rekordy nie tylko w Polsce, ale także w całej Unii Europejskiej i za oceanem w Stanach Zjednoczonych. Wskaźniki inflacji obliczone według ujednoliconej metodologii wszystkich krajów członkowskich UE (HICP) wyniosły w grudniu 2021 roku 5,3% rok do roku, a w strefie Euro 5,0%. Są to najwyższe wskazania od roku 1997. Niestety, według obliczeń Polska znajduje się w pierwszej trójce krajów UE z najwyższą inflacją, za Estonią (12,0%) i Litwą (10,7%). Na drugim końcu, z najniższymi wskaźnikami, znalazły się: Malta (2,6%), Portugalia (2,8%) i Finlandia (3,2%). W Stanach Zjednoczonych, największej gospodarce świata, pobity został prawie 40-letni rekord, bo inflacja w grudniu 2021 r. (rok do roku) wyniosła tam 7,0%, czyli najwięcej od roku 1982.

W połowie stycznia 2022 roku Główny Urząd Statystyczny podał, że średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług za rok 2021 wyniósł w Polsce 5,1% – najwięcej od 2001 r. W ostatnich 3 miesiącach 2021 roku wzrost cen miesiąc do miesiąca wynosił ok. 1%, ostatni raz sytuacja taka zaistniała na początku 2000 roku.

Wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych klasyfikowane są przez GUS zgodnie z międzynarodową Klasyfikacją Spożycia Indywidualnego według Celu. Zgodnie z Europejską Klasyfikacją (ECOICO), wydatki podzielone są na 12 kategorii:
1. żywność i napoje bezalkoholowe,
2. napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe,
3. odzież i obuwie,
4. użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii,
5. wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego,
6. zdrowie,
7. transport.
8. łączność,
9. rekreacja i kultura,
10. edukacja,
11. restauracje i hotele,
12. inne towary i usługi.

Globalnie głównym czynnikiem napędzającym inflację w ubiegłym roku była drożejąca energia (wzrost cen surowców energetycznych), wzrosty cen produktów rolnych, zaburzenia łańcuchów dostaw (wynikające z niedoborów komponentów, półprzewodników i chipów) oraz wysokie ceny transportu i frachtu. Wzrost cen nośników energii w Polsce (prąd, gaz, opał) wyniósł w grudniu 2021 roku 14,3% rok do roku (13,4% w listopadzie 2021 r.). Najbardziej wzrosły ceny opału – średnio o 39,8% oraz gazu o około 18,8%. Przełożyło się to na znaczny wzrost kosztów utrzymania mieszkań i domów. W grudniu wzrosły one o 11,2% rok do roku, a w całym 2021 roku o ok. 7,4% porównując do roku 2020.

Ceny energii wpływają nie tylko na opłaty ponoszone bezpośrednio przez mieszkańców, ale również na koszty Spółdzielni, a co za tym idzie, pośrednio na wysokość stawek miesięcznych opłat za lokale.

Również w ciągu zeszłego roku na terenie Katowic podwyżce uległy stawki za odbiór odpadów (zmiana z 21,30 zł/osobę na 26,30 zł/osobę – wzrost o 23,5%) oraz płatność za dostawę 1 m3 dostarczanej wody i odebranych ścieków (zmiana z 14,11 zł/m3 do 15,43 zł/m3 – wzrost o 9,36%, a kolejna podwyżka zaplanowana jest od 27.10.2022 r.).

Pomimo spowolnienia wzrostu cen paliw na rynkach światowych w listopadzie ub.r. (wynikającego z obawy przed nową mutacją SARS-CoV-2 tzw. Omikronu) oraz wprowadzenia przez Rząd RP w połowie grudnia obniżki akcyzy, paliwa do prywatnych środków transportu podrożały – olej napędowy o 32,0%, benzyna o 30,5% (dane za grudzień, rok do roku; 36,6% w listopadzie oraz 33,9% w październiku).

Wśród analizowanych przez GUS kategorii, wymienionych wcześniej w artykule, to właśnie w kategorii „transport" nastąpił najwyższy wzrost cen w stosunku rocznym – o 22,7%. Jest to jedyna kategoria, w której zanotowano ponad dwudziestoprocentowy wzrost.

Trzecią, po „transporcie" i „użytkowaniu mieszkań i nośnikach energii", kategorią z najwyższym wzrostem cen, była żywność i napoje bezalkoholowe – 8,6% wzrostu w grudniu rok do roku (6,4% w listopadzie 2021 r.). Jest to najwyższy wzrost od co najmniej 10 lat. To właśnie żywność ma jeden z największych wpływów na nasze bieżące wydatki. Artykułami, których ceny wzrosły najmocniej były – drób (30,1%), cukier (22,3%) i masło (19,3%). Według ekonomistów, przyspieszenie wzrostu cen żywności dodało do zwyżki inflacji aż 0,6 pkt procentowego.

Zauważalny jest również znaczący wzrost cen usług – w grudniu o 7,6% rok do roku (6,6% w listopadzie 2021 r.). Doświadczamy tego również w naszej Spółdzielni, gdzie każdego miesiąca zgłaszają się firmy świadczące dla nas i naszym mieszkańców usługi zewnętrzne z wnioskami o podniesienie stawek za wykonywaną pracę. Dotyczy to firm zajmujących się konserwacją dźwigów, utrzymaniem czystości naszych zasobów, firm remontowych i budowlanych, świadczących usługi przeciwpożarowe i inne.. Również wyceny prac modernizacyjnych znacznie wzrosły. Wynika to głównie z rosnących kosztów pracowniczych (wzrost wynagrodzenia minimalnego) oraz rosnących cen materiałów budowlanych. Według wstępnych danych, w grudniu 2021 r. ceny produkcji budowlano-montażowej w porównaniu z analogicznym miesiącem poprzedniego roku wzrosły o 7,6%, a w porównaniu z listopadem 2021 r. – o 1,0%.

Nie tylko w trzech pierwszych kategoriach ceny w stosunku rocznym przekroczyły wysokość średniorocznego wskaźnika inflacji. Po wspomnianych wyżej transporcie, użytkowaniu mieszkania i nośnikach energii oraz żywności, wzrosty w kolejnych kategoriach prezentują się następująco:

• restauracje i hotele – 8,4%,
• rekreacja i kultura – 6,2%,
• wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego – 5,7%,
• łączność – 5,4%,
• edukacja – 4,4%,
• inne towary i usługi – 3,4%,
• zdrowie – 3,4%,
• odzież i obuwie – 2,9%,
• alkohole i tytoń – 2,5%.

Część z analizowanych kategorii wpływa w mniejszym lub większym stopniu na wysokość opłat miesięcznych w naszej Spółdzielni – zarówno na te od niej zależne jak i niezależne, a wzrosty ponoszonych kosztów nie raz są dużo wyższe niż średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług.
Dla przypomnienia podajemy co składa się na koszty niezależne od Spółdzielni:

• wpłaty zaliczkowe za dostawę ciepła do budynków i lokali (na potrzeby c.o. i c.c.w.) oraz za dostarczaną zimną wodę i odprowadzenie ścieków,
• opłaty za gospodarowanie odpadami,
• podatki, opłaty publiczno-prawne i ubezpieczenia,
• energia elektryczna zużyta poza mieszkaniem,
• obowiązkowe przeglądy techniczne (w tym również dźwigowe).

Wyżej wymienione koszty podlegają regulacjom wprowadzanym przez instytucje miejskie i państwowe (Rada Miasta Katowice, Katowickie Wodociągi itd.), producentów i dostawców energii, czy firmy prowadzące stosowną działalność.

Również koszty zależne od Spółdzielni, podlegające corocznemu dokładnemu planowaniu przez jednostki organizacyjne KSM, niestety wzrastają na skutek sytuacji na krajowym rynku. Do kosztów zależnych od Spółdzielni zaliczamy:

• odpisy na fundusz remontowy część „A" i „B",
• inne koszty obejmujące m.in. obsługę osiedla, pozostałe obciążenia eksploatacyjne wraz z konserwacją dźwigów, usługi gospodarzy, opłatę za domofon i wodomierz.

Praktycznie na każdy koszt ponoszony przez Spółdzielnię wpływają rosnące obciążenia pracownicze (obligatoryjny wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę o 7,5%), ceny energii (wzrost cen nośników energii 14,3% w grudniu 2021 r.), transportu (wzrost o 22,7%), czy koszty materiałowe różniące się w zależności od branży. Wszystkie te czynniki determinują również wspomniane wcześniej ceny usług wykonywanych przez naszych podwykonawców. Odczuwamy także wzrosty cen w mniej oczywistych kategoriach badanych przez GUS, takich jak: „rekreacja i kultura" – rosnące stawki w działalności społeczno-kulturalnej, „edukacja" i „zdrowie" – koszty pracownicze związane z badaniami lekarskimi, szkoleniami, czy wyposażeniem załogi w odpowiednie środki ochrony osobistej związane z wciąż trwającą pandemią COVID-19, a nawet „odzież i obuwie" wpływające na wydatki na odzież roboczą.

Niesłabnący, a nawet dynamicznie rosnący, popyt konsumencki w Polsce przyczynia się do tego, że producentom i sprzedawcom łatwo przenieść ponoszone wyższe koszty na ceny końcowe ich produktów. Aby zapobiec negatywnym skutkom wysokich cen Rząd RP w grudniu zeszłego roku zdecydował o wprowadzeniu przepisów tzw. tarczy antyinflacyjnej. Spowodowało to obniżenie podatków pośrednich i podatku od sprzedaży detalicznej. Według komunikatu Głównego Urzędu Statystycznego inflacja styczniowa roku 2022 liczona rdr (rok do roku) osiągnęła 9,2 proc. Natomiast w porównaniu z poprzednim miesiącem ceny (mdm) wzrosły o 1,9 proc. Roczny wskaźnik na poziomie 9,2 % jest najwyższym od listopada 2000 r. Z kolei w ujęciu miesięcznym jest to najwyższy wynik inflacyjny od 1998 roku. Wzrost ten może być zahamowany w późniejszych miesiącach przez wprowadzenie kolejnych zapisów tarczy. Zakłada ona między innymi obniżkę do 0% VAT na żywność. Skutkiem ubocznym może być jednak wyższa inflacja w przyszłości, a powrót inflacji do celu NBP w wysokości 2,5% może zostać opóźniony nawet do 2024 r.

Według wstępnych szacunków w 2023 roku inflacja może utrzymywać się na poziomie ok. 6%. Gdy tarcze wygasną w okolicy sierpnia 2022 r. inflacja może przebić styczniowy szczyt i wynieść nawet 10%. Nie wiadomo jednak kiedy rzeczywiście zapisy tarczy przestaną obowiązywać, gdyż nie wyklucza się, iż mogą zostać wydłużone nawet do końca roku. Kolejną pułapką może okazać się sytuacja, w której pomimo obniżki VAT na żywność producenci i sprzedawcy zdecydują się na ukryte zwiększenie marż na swoich produktach.

Trzeba także wiedzieć, że Rada Polityki Pieniężnej dokonała 5 styczniu br. kolejnej podwyżki stóp procentowych, rosnących co miesiąc od października ub.r. Stopa referencyjna wzrosła o 0,5% i wynosi obecnie 2,25%.

Zapewne pamiętają Państwo, że w grudniu zeszłego roku wystąpiliśmy do Ministerstwa Klimatu i Środowiska z petycją w sprawie objęcia spółdzielni mieszkaniowych środkami pomocowymi z tzw. Rządowej Tarczy Antyinflacyjnej. Otrzymaliśmy informację, że petycja została przesłana do rozpatrzenia do Ministerstwa Finansów. Mamy nadzieję na pozytywne rozwiązanie sprawy oznaczające pomoc Państwa w niektórych obszarach naszych wydatków.

Z poważaniem

TERESA ŚLĄZKIEWICZ