Formy wsparcia w szalejącej inflacji
Starajmy się o dopłaty za mieszkania, do prądu i kredytów mieszkaniowych

Zastępca Prezesa Zarządu,
Zastępca Dyrektora do spraw Ekonomicznych:

mgr Teresa Ślązkiewicz

Ciągle rosnącą inflację, a co za tym idzie – rosnące ceny towarów i usług – odczuwamy wszyscy. Koszty codziennego życia są coraz droższe. Jak pisałam w poprzednim wydaniu „Wspólnych Spraw", ceny we wrześniu wzrosły prawie o 6% rok do roku, pobijając 20-letni rekord, a najnowszy komunikat Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) stwierdza, że w październiku inflacja w Polsce sięgnęła 6,8%, zaś ekonomiści przewidują, że na przełomie roku inflacja może przekroczyć nawet 7%. W jej wyniku rachunki – za mieszkania, prąd i inne media, a także spłaty kredytów – będą nieustannie wyższe.

Otrzymując od Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej miesięczne rozliczenia kosztów winniśmy mieć świadomość, że wręcz skokowe wzrosty opłat nie zostały w Spółdzielni wygenerowane. Są konsekwencją sytuacji gospodarczej w naszym kraju. A Spółdzielnia spełnia jedynie rolę swoistego buforu pomiędzy społeczeństwem (a dokładnie jego częścią mieszkającą w zasobach KSM), a władzami państwowymi, odpowiedzialnymi (poprzez swoje decyzje) za spiralę inflacyjną. A bufor, jak to bufor – ma za zadanie łagodzenie sił nacisku i uderzeń. Sprawdza się to w kolejnictwie od początku jego istnienia. W przypadku spółdzielczości mieszkaniowej (zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami) po prostu skupia ona na sobie niezadowolenie społeczne, jakie w rzeczy samej – bez tego spółdzielczego amortyzatora – kierowane byłoby bezpośrednio w stronę władz.

A te zaskakują. Tak było 7 października br. gdy (po raz pierwszy od 9 lat!) Rada Polityki Pieniężnej, której przewodniczy prezes Narodowego Banku Polskiego, podniosła stopy procentowe (referencyjną z 0,10% do 0,50%). Tak ponownie stało się 3 listopada br., gdy RPP znów wywindowała stopy w górę i tym razem stopa referencyjna dodarła do 1,25%. Spotęguje to skutki, o których nadmieniałam miesiąc temu.

Aby złagodzić skutki wysokich opłat, państwo przewiduje jednak pomoc dla osób i rodzin mniej zarabiających. Przytaczając na łamach naszego spółdzielczego miesięcznika jej różne formy, wskazujemy na możliwości chociaż częściowego obronienia się przed skutkami inflacji. I zachęcamy do skorzystania z nich.

Dodatki mieszkaniowe

Istniejącą od dawna formą wsparcia mieszkańców w trudnej sytuacji są dodatki mieszkaniowe. Jest to znany wszystkim program dopłat do czynszu (a w spółdzielczości mieszkaniowej – opłat za korzystanie z lokali) dla osób mniej zarabiających. Aby z niego skorzystać należy spełnić konkretne warunki. Po zaktualizowaniu zasad dodatek przysługuje:

• osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych, do których przysługuje im spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego,
• osobom mieszkającym w lokalach mieszkalnych znajdujących się w budynkach, stanowiących ich własność, i właścicielom samodzielnych lokali mieszkalnych,
• najemcom oraz podnajemcom lokali mieszkalnych, zamieszkującym w tych lokalach,
• innym osobom, mającym tytuł prawny do zajmowanego lokalu mieszkalnego i ponoszącym wydatki, związane z jego zajmowaniem,
• osobom, zajmującym lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, oczekującym na przysługujący im lokal zamienny lub najem socjalny lokalu.

Należy również spełniać kryterium dochodowe. Dochód obliczany jest jako średnia na podstawie dochodów z 3 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku, która następnie dzielona jest przez liczbę osób zamieszkujących dane gospodarstwo.

O dodatek można się ubiegać, jeżeli po obliczeniu średni dochód na jedną osobę nie przekracza:

• 40% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej – dla osoby mieszkającej samotnie (aktualnie jest to kwota 2 066,99 zł);
• 30% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej – dla rodziny, w której są co najmniej dwie osoby (obecnie jest to suma 1 550,24 zł).

Ostatnim warunkiem, który należy spełnić jest odpowiednia powierzchnia zajmowanego mieszkania, nie może być ona większa niż powierzchnia określona ustawowo (powierzchnia normatywna). Dodatek mieszkaniowy przysługuje także w sytuacji, gdy powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego przekracza normatywną powierzchnię lokalu, ale nie więcej niż o 30% albo 50% pod warunkiem, że udział powierzchni pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej tego lokalu nie przekracza 60%.

Wysokość dodatku mieszkaniowego stanowi różnicę pomiędzy wydatkami za użytkowanie lokalu, przypadającymi na normatywną powierzchnię użytkową lokalu, a kwotą stanowiącą wydatki ponoszone przez osobę otrzymującą dodatek w wysokości:

• 15% dochodów gospodarstwa domowego w przypadku osoby samotnej,
• 12% dochodów gospodarstwa domowego w gospodarstwie 2 do 4-osobowym,
• 10% dochodów gospodarstwa domowego w gospodarstwie 5-osobowym i większym.

Szczegółowe informacje na temat przyznawania dodatków mieszkaniowych oraz kryteriów ich przyznawania są dostępne na stronie internetowej Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Katowicach. Zachęcam osoby spełniające wskazane warunki do skorzystania z dodatków mieszkaniowych. Z wieloletniego doświadczenia wiemy w Katowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej, że uzyskane tą drogą środki finansowe (uwaga: – przekazywane są one przez MOPS bezpośrednio do Spółdzielni jako zarządcy mieszkań) pozwoliły wielu naszym mieszkańcom wyjść obronną ręką z perypetii finansowych w jakich się znaleźli. Uratowali dla siebie to co najważniejsze: mieszkanie.

Dopłaty do rachunków za prąd

W związku z ogromnymi wzrostami cen energii na rynkach europejskich, na początku października komisarz Unii Europejskiej ds. energii zaapelowała do krajów członkowskich o rozważenie pomocy gospodarstwom domowych, czy przedsiębiorstwom w trudnej sytuacji finansowej. Na podstawie opublikowanych już zapowiedzi (tutaj jednak zastrzegam się: – nie są to ostateczne uchwalone decyzje) wiadomo, że polski rząd zapowiedział pomoc w postaci dopłat do rachunków za prąd w wysokości co najmniej 1,5 mld złotych, z tym, że kwota ta w budżecie na 2022 r. może wynieść nawet między 3 a 5 mld zł.

Aby skorzystać z zapowiedzianych rządowych dopłat trzeba będzie jednak spełnić kryteria dochodowe. Dla gospodarstw jednoosobowych progiem dochodowym będzie 1.563 zł, a dla wieloosobowych – 1.115 zł. Dopłaty mają również objąć m. in. emerytów ze świadczeniem poniżej minimalnej emerytury, emerytów i rencistów ze świadczeniem równym najniższej emeryturze oraz rodziny wielodzietne w trudnej sytuacji. Minister Klimatu i Środowiska zapowiedział, że kwota wsparcia może w ciągu roku sięgnąć nawet ponad 800 zł (pomiędzy 324 a 876 zł w okresie roku).

Projekt noweli Prawa energetycznego oraz niektórych innych ustaw zakłada także zdefiniowanie tzw. ubóstwa energetycznego oraz m. in. zmienia kryteria przyznawania dodatku energetycznego, poszerza krąg osób kwalifikujących się jako odbiorcy wrażliwi, oraz ma wprowadzić zakaz wstrzymania dostaw prądu dla tej grupy odbiorców w okresie od 1 listopada do 31 marca oraz w soboty i w dni uznane ustawowo za wolne od pracy. Projektowane przepisy dotyczące dodatków energetycznych dokonują modyfikacji wysokości limitów zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych poprzez ich zmianę i dodanie nowego limitu, dla gospodarstw domowych składających się z 6 i więcej osób.

Zmiany rozszerzą również grupę beneficjentów na osoby, które nie mogły starać się o dodatki z powodu zbyt dużego metrażu mieszkania. Według szacunków ministerstwa liczba beneficjentów dodatków energetycznych wzrośnie do ok. 2,63 mln gospodarstw domowych (co piąte gospodarstwo, prawie 20%).

Projektowane zmiany wynikają z konieczności wdrożenia przez Polskę do krajowego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz zmieniającej dyrektywę 2012/27/UE (Dz. Urz. UE L 158 z 14.6.2018, str. 125).

Wspomniana dyrektywa 2019/944 wprowadza i ujednolica zasady dotyczące wytwarzania oraz dystrybucji i magazynowania energii elektrycznej, kładąc duży nacisk na ochronę konsumentów oraz konkurencyjność i przejrzystość rynku energetycznego w całej Unii Europejskiej.

Dopłaty do rat kredytu

Kredytobiorcy, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej mogą również skorzystać z pomocy z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców oferowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK).

Aby zakwalifikować się do uzyskania pomocy należy spełnić jeden z warunków:

• osoba bezrobotna, która straciła pracę nie z własnej winy,
• osoba, która swoim dochodem pomniejszonym o kwotę spłaty raty kredytu kwalifikuje się do pomocy społecznej,
• miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego przez kredytobiorcę przekraczają 50% dochodu w gospodarstwie domowym.

Jednocześnie osoba ubiegająca się o pomoc nie może:

• być właścicielem innej nieruchomości – mieszkania lub domu;
• posiadać spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub posiadać takie prawo w okresie 6 miesięcy przed złożeniem wniosku;
• posiadać roszczenia o przeniesienie na niego prawa własności lokalu mieszkalnego, domu jednorodzinnego, spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub posiadać takie roszczenie w okresie 6 miesięcy przed złożeniem wniosku.

Maksymalnie można uzyskać pomoc w wysokości 2.000 zł miesięcznie, przez maksymalny okres 36 miesięcy. Pomoc w ramach Funduszu Wsparcia Kredytobiorców jest zwrotna, ale nieoprocentowana. Spłatę rozpoczyna się po 2 latach i można (za zgodą banku) rozłożyć ją do 12 lat.

Szczegółowo warunki przyznania dopłaty do spłaty kredytu opisuje Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej.

Z poważaniem

TERESA ŚLĄZKIEWICZ